Part one - Riddles on flora
Phần Một - Câu đố về cỏ cây hoa lá
A
Riddles on plants
(Câu đố về cây)
1. It is white inside, green outside and driven with nails joint after joint
- What plant is it ?
(Trong trắng ngoài xanh, đóng đanh từng khúc
2. Parents were born after children
And grandchildren were born before grandparents
(Sinh con rồi mới sinh cha
Sinh cháu giữ nhà rồi mới sinh ông
3. It wears white and yellow dresses when young
But it puts off its dresses to show its green complexion when grown up
Its flesh and body are torn into pieces when young
And it is chopped dead when grown up
(Bé thì áo trắng áo vàng
Lớn lên cởi áo phơi làn da xanh
Bé thì thịt xé thây phanh
Lớn thì chết chém đố anh thứ gì ?
4. It has a dragon-like head, phoenix-like tail and a soft, long body.
Its dragon-like head is used to succeed its ancestry and its body is pressed for water to save people’s life
(Đầu rồng đuôi phượng ống tơ
Lấy đầu rồng nối nghiệp tổ tông
Vắt lấy nước cứu bàn dân thiên hạ
5. Its body is three metres long and its head has peacock feather - like hair. Its dragon-like head is chopped to succeed its ancestry and its body is used to treat people everywhere
(Mình dài ba thước
Đầu tỏa lông công
Chặt lấy đầu nối nghiệp tổ tông
Đem thân đãi khắp phố phường thôn quê
6. Its head is chopped for it to succeed its ancesters
While its body is pressed for blood to be sold
And then its remains are used as fuel
(Chặt đầu nối nghiệp tổ tông
Kẹp huyết lấy tiền, da thịt bỏ đun
7. It looks like an ivory bamboo on the field
When seeing it, buffaloes is indifferent but people’s appetite arises
- What plant is it ?
(Tựa như cây trúc ngoài đồng
Trâu dòm thì ngán, người trông thì thèm
8. Don’t laugh at me, ladies !
When I have no husband but nine or ten children
(Chị em ai nấy đừng cười
Thân tôi ở góa chín mười mặt con
9. It stands imposingly in the open air
With three warm coats and ten thin blouses
(Sừng sững mà đứng giữa trời
Mặc ba áo kép, mặc mười áo đơn
- Là cây gì ?)
10. The mother having no husband is bringing up the children standing around her foot
The children are protected in the mother’s shadow
When the mother likes travelling by boat
She leaves her children behind to return to her home land
(Mẹ không chồng nuôi con dưới gót
Con nhờ mẹ bóng mát chở che
Đến khi vui thú thuyền bè
Con ơi ở lại mẹ về quê hương
11. It wears thin blouses and warm coats
Standing by the pond.
It never moves
Even when the wind is blowing fiercely
(áo đơn áo kép
Đứng nép bờ ao
Gió thổi ào ào
Mà không động đậy
- Là cây gì ?)
12. It is a plant without any branch
And its fruit is spared for offerings to people’s ancestry
(Có cây mà chẳng có cành
Có quả để dành mà cúng tiên sư
13. It is a plant having a column-like trunk and a parasol - like foliage
In winter it hatches its eggs thereby in summer they come into the world
- What plant is it ?
(Cây bung xung, lá bung xòe
Mùa đông ấp trứng, mùa hè nở con
14. It is a high plant having a well full of clear water
But even ants or bees can’t enter its well
(Cây cao cái giếng cũng trong
Cái kiến không lọt, con ong không vào
15. It is a ten-footed plant having a pool of clear water
But no birds can take any drink from the pool
- What plant is it ?
(Cây cao một trượng
Có vũng nước trong
Không có chim gì uống được
- Là cây gì ?)
16. He doesn’t sit for any exam though he learns well
And he lives in a Buddhist pagoda when having contradictions with his friends
- What plant is it ?
(Học thì giỏi không đi thi
ức tình với bạn ra đi ở chùa
17. What plant withers at night but fresh by day
Its blossoms fly after one another like propellers
Whenever woodworms bite it
They will stop at once for a bitter substance in it
(Cây gì đêm héo ngày tươi
Hoa làm chong chóng giữa trời đuổi nhau
Mối mọt quen thói đục vào
Gặp ngay chất đắng buồn rầu nhả ra
18. The bald-headed mother gives birth to thorny children
(Mẹ trọc đầu đẻ con gai góc
19. Eels are winding on the ground
While loaches are crawling underground
(Trên thì lươn lách
Dưới thì chạch chui
- Là cây gì ?)
20. On its top there are many blossoms but no fruit
At its bottom there is lots of fruit but no blossoms
(Trên thượng đình cho bông không trái
Dưới thượng đình có trái không bông
21. She is suddenly beheaded
But later she will revive and give birth to a lot of children
(Tự nhiên cắt cổ mà chôn
Bữa sau sống lại đẻ con từng bầy)
22. I originally lived in the forest
But one day people came cutting, tying and carrying me home
Then they both hold me and rain blows on me
And they force me to suffer from all sorts of weather
Nevertheless they don’t take any pity on me, either
And hang me upside down so I have to be now in misery
(Xưa kia tôi ở trên rừng
Người lên cắt gốc, buộc lưng quẩy về
Người giữ, người đánh thỏa thuê
Bắt tôi chịu đủ mọi bề gió sương
Đã vậy người còn không thương
Treo thân dốc ngược trăm đường đắng cay
23. Its body is short and slender and its blades are long and thin
Its is easy to eat its fruit but difficult to climb on its body
To get its fruit, people have to use a curved tool
(Cây lắt tắt, lá liu tiu
Dễ ăn mà khó trèo
Đưa khèo ra mà ngoặc
- Là cây gì ?)
24. At the age of one, I was still young
At the age of two, my waist was as round as a pot’s lid
At the age of three, I had already got married
At the age of four I got pregnant
At the age of five I gave birth to a son
At the age of six I had experienced two marriages
At the age of seven, I got married to a duke
At the age of eight, I abandoned the duke to marry a king
(Lên một thiếp hãy còn son
Lên hai thắt đáy lưng tròn bằng vung
Lên ba, thiếp đã có chồng
Đến ngày lên bốn trong lòng thụ thai
Lên năm đẻ thằng con trai
Đến ngày lên sáu đã hai đời chồng
Lên bảy thì lấy quận công
Đến ngày lên tám lộn chồng lấy vua
25. It is a phoenix that takes a three-day bath
After that it shakes the wings to fly back into its room
When in the room its body is yellow and its foot is white
And then it flies out to suffer from sunlight and rain
Day and night, it stays in the open air
Moreover, it waits for the winter comes
Then it cuts its hair short to come into a marriage
After three months, it gives birth to francolin-raced birdies
When it enters any person’s family
It is respected by men and loved by women
(Phượng hoàng tắm mát ba ngày
Tắm rồi giũ cánh lại bay vào phòng
Bay vào phòng mình vàng chân trắng
Bay ra phòng dãi nắng dầm mưa
Màn trời chiếu đất sớm trưa
Lại còn chực tiết nằm chờ mùa đông
Bấy giờ cắt tóc lấy chồng
Lấy được ba tháng nở giòng đa đa
Bước chân vào cửa người ta
Đàn ông kính trọng, đàn bà mến yêu
26. We thank all of you, young and old ladies !
Who not only have untied us in time so that our old age can turn into a young one
But also have given us a plot of land as a footing
Because when we are healthy, people will not suffer from famine
- What plant is it ?
(Chúng em ơn chị ơn bà
Nhanh tay cởi trói tuổi già lại xuân
Cho cả phần đất giữ chân
Chúng em tươi tốt, toàn dân no lòng
27. What is a snake crawling on a rehmania glutinosa plant
And a Heavenly horse grazing skyward grass ?
If you guess it out, I’ll become your wife without any betrothal gifts
- What plant is it ?
(Con rắn bắt leo cây thục địa
Ngựa nhà giời ăn cỏ chỉ thiên
Nam nhân đối được chữ hiền theo không
28. An unmarried young man bears hundreds of bullets
A beautiful girl wears thousands of green bras
(Trai thanh tân mang trăm hòn đạn
Gái mĩ miều mặc vạn yếm xanh
29. It is a fragrant plant growing next to the house
A trellis-work is erected for it to get its leaves so that old ladies can apply slaked lime on them
Called “no” but in fact it is existing
When mixed wirh a betel-nut, it turns quite red
(Cây thơm mọc ở cạnh nhà
Bắc giàn lấy lá cho bà quệt vôi
Bảo không mà có đấy thôi
Đem nghiền nát với cau tươi đỏ lừ
- Là cây gì ?)
30. Its trunk is thin and bent and its leaf stretches wide
It withers in winter and blooms in summer
(Cây lum tum, lá loe toe
Mùa đông áp lại, mùa hè nở ra
31. Previously I lived in the water world
But I am now living on the land
Afterward when my flower blooms and then fades away
I’ll leave the land for the water world
- What plant is it ?
(Vốn xưa ta ở thủy tề
Ngày nay ta bỏ ta về dương gian
Ngày sau hoa nở nhị tàn
Thời ta lại bỏ dương gian ta về
32. Her parents live in the underworld
But she lives on the Buddha’s altar
(Mẹ cha nàng ở Diêm vương
Sinh con lại ở Tây phương phật đài
33. The girls both take bath in the same water current
And they both strip to the waist to show their complexions
One of them is ivory-white
While the other is pink
In the burning sun, they strip even their skirts down to
show their buttocks of purberty
How amazing ! they are female
But they both have a thick beard
- What plants are they ?
Hai cô cùng tắm một dòng
Lại cùng tắm trần để lộ màu da
Một cô da trắng như ngà
Một cô lại có nước da màu hồng
Giữa cơn nắng hạ oi nồng
Quần rơi trễ xuống lộ mông dậy thì
Cũng là hai bạn nữ nhi
Cớ sao lại thấy rậm rì râu ria
34. My homeland is in a stagnant pond
When I come out of the water surface, people can see lots of parasols off and on
Only when I open my eyes to greet the life and seeing myself in the mirror
Can I be proud of my buxom appearance
(Quê em ở chốn ao tù
Vượt qua mặt nước võng dù thấp cao
Đến ngày mở mắt ra chào
Soi gương mới biết tự hào tốt tươi
35. Its trunk is slender and its leaves are green
Its guts are pulled out to sell so that you can get the money
Its guts can be used to make soft clothes
Everyone has to take money out to buy them
(Cây xon xon, lá xanh xanh
Rút ruột đem bán cho anh lấy tiền
Ruột làm nên tấm áo êm
Ai ai cũng phải cầm tiền đi mua
36. I am white inside and green outside
People go around me
Watching and peeping at me
Whenever they see my guts inside
They at once pull them out
How miserable I am
When they pull my guts out like that !
(Trong trắng ngoài xanh
Nó đi chung quanh
Nó dòm nó ngó
Nó thấy tôi có
Nó rút nó lôi
Khốn nạn thân tôi
Nó lôi nó rút
- Là cây gì ?)
37. Its trunk is green and its leaves are green, too
After standing in rain and sunlight long, some of its leaves turn yellow
Gentlemen fall in love with them so they turn into dragons and phoenixes
Can you guess it out, young man ?
(Cây xanh mà lá cũng xanh
Dầm mưa dãi nắng lá xanh lá vàng
Được chàng quân tử đa mang
Hóa long hóa phượng đố chàng cây chi ?
38. I have been caressed day and night for a long time
What is the reason so that I am now betrayed in love ?
My backbone is pulled off while my flesh is chopped into pieces
And my soul soars up to the high blue clouds
(Bấy lâu chăm chút đêm ngày
Vì đâu đến nỗi mà nay phụ tình
Rút xương cái, thịt tan tành
Đưa hồn về đám mây xanh tột vời
39. Its trunk is green and its leaves are green, too
It is O.K to slice the leaves for smoking but not for soup making
- What plant is it ?
(Cây xanh mà lá cũng xanh
Thái hút thì được, nấu canh thì đừng
40. Its trunk is green and its leaves are green, too
Its tuber is snow-white and very good for soup making
(Cây xanh mà lá cũng xanh
Cái củ trắng nõn nấu canh ngọt lừ
41. Its fruit segments are equal to a star’s
Who can guess it when knowing that it once appeared in a fairy tale ?
- What plant is it ?
(Số múi bằng số cánh sao
Có trong cổ tích ai nào đoán ra ?
42. It is always frightened that people will laugh at its name
No comments:
Post a Comment